نسخه چاپی مطلب گفتمان مهدویت: سخنرانی‌ و مقاله‌های گفتمان پنجم

سایت دکتر علیرضا صدرا

کتاب
شماره : 29416

۸:۲۴ ۱۳۹۰/۱/۱

گفتمان مهدویت: سخنرانی‌ و مقاله‌های گفتمان پنجم

در این مجموعه، عمدتاً مناسبات و روابط اندیشه مهدویت و فرهنگ انتظار با مقوله جهانی شدن بیان گردیده و از خصوصیات حکومت جهانی امام مهدی(عج) و عدالت مهدوی سخن رفته است.در برخی مقالات، ضمن ترسیم جامعه مطلوب در حکومت مهدوی، از نقش فرهنگ انتظار برای رسیدن به آن جامعه آرمانی، بحث شده و سپس مقایسه ای میان جهانی سازی غربی و جهانی شدن اسلامی بر محور آموزه مهدویت صورت گرفته و جهانی شدن اسلامی، مشتمل بر توسعه ای متوازن از فرهنگ، اقتصاد، اخلاق و سیاست بر پایه عدالت اجتماعی معرفی شده است.

مؤلفان:

محمدرضا مانی‌فر، علی باقی‌نصرآبادی، علیرضا صدرا، مرتضی شیرودی، علی شریعتمداری، عبدالقیوم سجادی، نجف لک‌زایی، محمدهادی معرفت

معرفى اجمالى
«گفتمان مهدویت (5)» مجموعه سخنرانى‏ها، تحلیل‏ها و مقالات تحقیقى است که کارشناسان مذهبى در تبیین، تحلیل و دفاع از آموزه مهدویت ارائه کرده‏اند. پژوهش و تحقیق در عرصه مهدویت، انگیزه تدوین کتاب، بوده است.
ساختار
کتاب با مقدمه مؤسسه پژوهشى انتظار نور در بیان انگیزه انشار آن و متن سخنرانى آقایان معرفت، شریعت‏مدارى و کچوئیان آغاز شده است. در این مجموعه، عمدتاً مناسبات و روابط اندیشه مهدویت و فرهنگ انتظار با مقوله جهانى شدن بیان گردیده و از خصوصیات حکومت جهانى امام مهدى(عج) و عدالت مهدوى سخن رفته است. در برخى مقالات، ضمن ترسیم جامعه مطلوب در حکومت مهدوى، از نقش فرهنگ انتظار براى رسیدن به آن جامعه آرمانى، بحث شده و سپس مقایسه‏اى میان جهانى‏سازى غربى و جهانى شدن اسلامى بر محور آموزه مهدویت صورت گرفته و جهانى شدن اسلامى، مشتمل بر توسعه‏اى متوازن از فرهنگ، اقتصاد، اخلاق و سیاست بر پایه عدالت اجتماعى معرفى شده است.
گزارش محتوا
علیرضا صدرا در «ظرفیت‏هاى اندیشه دولت کریمه مهدوى» در پى اثبات آن است که ارتقاى کارآمدى جوامع اسلامى با بهره‏ورى از نظریه و نظام کارآمد مهدوى، میسر و عملى است. مقاله وى بیشتر به کارآمدى نیروها و نهادهاى سیاسى پرداخته و کارآمدى سیاسى دولت مهدوى را در گستره‏هاى ذیل مورد بررسى قرار داده است: نظام سیاسى، دولت، سازمان سیاسى، نظام ادارى و ساختار اجرایى، سیاست‏هاى راهبردى جوامع اسلامى، کارآمدى طرح‏ها و برنامه‏هاى راهبردى. على باقى نصرآبادى در «نقش فرهنگ انتظار در پویایى جامعه مطلوب» معتقد است که فرهنگ انتظار با سه رکن زیر تحقق پیدا مى‏کند: 1- نارضایتى یا قانع نبودن به وضع موجود. 2- امید داشتن به آینده بهتر 3- حرکت و تلاش‏ مقاله او تلاشى است، در تبیین صحیح فرهنگ انتظار و نقش فردى و اجتماعى آن در پویایى و تکامل جوامع انسانى که پس از بررسى مفهومى انتظار، خصوصیات مکتب انتظار که شامل آمادگى و تعهد و تکلیف منتظر است، بیان مى‏شود. سپس دیدگاه‏هاى معتبر در مورد انتظار فرج در قرآن، روایات و اندیشه امام خمینى(ره) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در این راستا، تفاوت برداشت سایر دیدگاه‏هاى شایع در مسئله انتظار با انتظار در نگرش امام(ره) مقایسه مى‏شود و صحیح‏ترین دیدگاه از نظر امام(ره) مطرح مى‏گردد. نویسنده در ادامه، خواننده را با عناوینى نظیر انواع انتظار، ارزش و فضیلت آن، وجوب و ضرورت، فلسفه آن، عوامل انتظار، آَشنایى با آثار انتظار و وظایف منتظران آشنا مى‏کند. نجف لکزایى در «نسبت جهانى شدن و حکومت جهانى حضرت مهدى(عج)» در پى اثبات آن است که جهانى شدن، اعم از این که به یک فرایند اشاره داشته باشد یا پروژه‏اى برنامه‏ریزى شده باشد، در نسبت‏سنجى با حکومت جهانى حضرت مهدى(عج) داراى تعارضات بنیادى خواهد بود. به نظر وى، حکومت جهانى امام مهدى(عج)، نظامى است مبتنى بر آموزه‏هاى وحیانى و دینى، در حالى که جهانى شدن پیامد و حاصل آگاهانه و ناآگاهانه پیشرفت‏هاى سیاسى، اقتصادى، تکنولوژیکى و ارتباطى نظام سرمایه‏دارى و سلطه‏طلب است. مقاله وى در سه محور، تبیین کننده مدعاى فوق خواهد بود: 1- مفهوم و ویژگى‏هاى جهانى شدن. 2- خصوصیات حکومت جهانى حضرت مهدى(عج). 3- مقایسه این دو و نتیجه‏گیرى. آیا حکومت جهانى اسلام و پدیده جهانى شدن با یکدیگر تناقض دارند؟ یا این که جهانى شدن فرایندى است که بر بنیان انقلاب ارتباطات و تکنولوژى جدید شکل گرفته و صرفاً بیان‏گر فشرده شدن فضاها و مکان‏هاست، بدون آن که محتواى خاصى را به خود بگیرد؟ این‏ها پرسش‏هایى است که عبدالقیوم سجادى در «حکومت جهانى اسلام و جهانى شدن» به دنبال پاسخ به آن‏هاست. نویسنده در پى تأیید این گمان است که جهانى شدن داراى دو رویه ایدئولوژیک و تکنولوژیک است. به عقیده وى از نظر ایدئولوژیک، نسبت جهانى شدن و حکومت جهانى اسلام، رابطه تعارض و از نظر تکنولوژیک، عدم تعارض است؛ البته به این نکته هم اشاره دارد که بر اساس دو دیدگاه دیگر (ایدئولوژیک و تکنولوژیک‏نگر تنها)، رابطه مزبور، از تعارض کامل تا انطباق کامل در نوسان است. نویسنده با تفکیک این دو، استدلال مى‏کند که جهانى شدن به ذاته و از نظر ماهوى، فرایندى تاریخى است که بر بنیان توسعه و پیشرفت تکنولوژى ارتباطى، شکل گرفته است؛ بنابراین، جهانى شدن را ظرفى مى‏داند که هر جماعتى مى‏تواند مظروف خود را درون آن عرضه نماید. مرتضى شیرودى در «جهانى سازى غربى و جهانى شدن اسلامى» به دنبال آن است که پاسخى روشن براى سؤالاتى که پیرامون پدیده جهانى شدن مطرح مى‏شود بیابد. وى معتقد است، پاسخ‏هایى که توسط اندیشمندان به سؤالات در این زمینه ارائه شده است: اولاً به دلیل تنوع و تعدد، ابهامات و اشکالاتى جدید را به میان آورده است؛ ثانیاً منابع بسیار اندکى وجود دارد که به بررسى هم‏زمان و در عین حال مشترک جهانى شدن غربى و اسلامى در یک اثر واحد پرداخته و سپس مزایا و برترى‏هاى جهانى شدن اسلامى را نشان داده باشد. «مهدویت و جهانى شدن» محمدرضا مانى‏فر، در پى نگاهى مقایسه‏اى به مبانى فکرى جهانى شدن و حکومت جهانى حضرت مهدى(عج) است. این مقاله، نگاهى به شاخصه‏هاى هویت‏ساز آن چه نویسنده از آن به آرمان شهر مهدوى تعبیر کرده، گذرى بر مفهوم جهانى شدن و زیرمجموعه‏ها و ابعاد گوناگون و متنوع آن و بیان مقایسه‏اى در چهار زیر شاخه سیاست، فرهنگ، اقتصاد و امنیت است. نویسنده معتقد است، جهانى شدن براى کشورها و جوامع اسلامى، هم یک تهدید است؛ زیرا مبانى فکرى آن در بسیارى از موارد، هیچ گونه تناسبى با مبانى فکرى حکومت جهانى حضرت مهدى(عج) نداشته و در صورت برخورد ناصواب، پیامدهاى ناگوارى درپى خواهد داشت و هم یک فرصت؛ زیرا این مبانى اندیشه‏اى و سازوکار برآمده از آن، مى‏تواند فرصت‏هاى بسیار گرانقدرى براى ترویج و بسط ارزش‏هاى انسانى، اخلاقى و معنوى فراهم آورد.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و نمایه آیات، روایات و اعلام در انتهاى کتاب آمده است. منابع هر مقاله، در انتهاى آن ذکر شده و پاورقى‏ها بیشتر به ذکر منابع پرداخته است.
منابع
1- مقدمه و متن کتاب. 2- پارسا با مشارکت بنیاد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمکران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آینه قلم کارنامه منابع پیرامون امام مهدى(علیه‏السلام) و مهدویت»، قم، مؤسسه اطلاع‏رسانى اسلامى مرجع، ج‏2 875.